Band 9.1
Seite 336
Zeile 12 |  6426 I Cum iam per opacam naturae silvam flores proprietatum lecturus percurrerim, et ipsius rerum naturae maiestate scrutata, post laborum et sudorum molestias iam appropinquem ad litus, restat post moralisatas proprietatum creaturarum figuras necnon superadditas expositiones morales aenigmatum poetarum, moralisare et exponere figuras et parabolas Scripturarum. Quia enim scriptum est, quod auditor sapiens animadvertet parabolam (Prov. 1, 6) ... et alieno pallio sese tegat (Prol.).
— In principio creavit— Deus in mundi creatione ante omnia tamquam magis necessariam primo dierum omnium lucem fecit, virtute cuius tenebras effugavit ... educ de carcere animam meam (Ps. 141, 8). (Gen.).
II Haec sunt nomina— Surrexit rex novus (Exod. 1, 8) — Tales videntur esse reges nostri, praelati, iudices et principes novi ... ecce tabernaculum Domini cum hominibus (Apoc. 21, 3). (Exod.).
III Vocavit autem— Liber Leviticus agit de sacrificiis et holocaustis. Holocaustum autem dicebatur antiquitus sacrificium illud, quod totum Domino offerebatur nihilque sacerdotibus relinquebatur ... votum non in deterius sed in melius commutare (Levit.).
IV Locutusque est Dominus— Circa ordinationem tabernaculi sciendum, quod tabernaculum in deserto constitutum praecepit Dominus, quod populus in quattuor partibus circuiret ... eiciunt et repudiant, et non amant (Num.).
V Cum vero introduxerit (Deut. 7, 1)— Praecepit Dominus filiis Israel, quod septem populos ... et arva non afferent cibum (Habac. 3, 17). (Deut.)
VI Misit igitur (Jos. 2, 1)— Cum Josue, mortuo Moyse Israelitici populi princeps factus, per Jordanem vellet transducere populum in terram promissionis — ne quando obliviscantur populi mei (Ps. 58, 12). (Ios.)
VII Post mortem Josue— Filii Juda comprehenderunt Adonibesec regem et absciderunt summitatem pedum ... et hunc reprehendent aliena (Judic.).
VIII In diebus unius— Ruth mulier alienigena viro Israelitico fuit nupta ... si carnalia vestra metamus (I Cor. 9, 11). (Ruth).
IX Fuit vir unus— Helcana, qui interpretatur possessio, est Christus, Filius Dei Patris ... in sanguine peccatoris (Ps. 57, 11). (I Reg.).
X Factum est autem— Praetermitto adulationem Amalechitae, qui Saulis coronam portabat ... orationes et bona opera solvit (II Reg.).
XI (Et) rex David senuerat— Rex iste significat Christum, qui scilicet aetatis habebat plurimos dies ... numquam Dominum gloriae crucifixissent (I Cor. 2, 8). (III Reg.).
XII Praevaricatus est autem Moab— Rex Israel Ochozias de cancellis domus suae cecidit ... peccatores ipsos quandoque ordinat et designat (IV Reg.).
XIII Dormivit autem Abia (II Paralip. 14, 1)— Cum in libris Paralipomenon pauca recitabilia ... quamquam iustus fuerit alias et honestus (II Paralip.).
XIV In anno primo Cyri (I Esdr. 1, 1)— Sub Esdra, qui fuit scriba velocissimus in lege Domini, data est licentia filiis Juda ... libenter implicant et mergunt (I Esdr.).
XV Rex Darius (III Esdr. 3, 1)— Sicut dicitur III Esdr. cap. 3, cubicularii tres regis Persarum promisso a rege pretio melius respondenti ... magna est veritas et praevalet (III Esdr.).
XVI Haec dicit Dominus: Ego eduxi (IV Esdr. 2, 1)— Vincentius in suo Speculo historiali inserit, quod praeter duos libros Esdrae ... applicabile iudicaverim (IV Esdr.).
XVII Tobias de tribu— Tobias de tribu et civitate Nephthalim, cum esset iunior et omnes irent ad vitulos aureos adorandos ... et tentatus consolaretur, Tob. 12. Vide cap. 13. Nihil videtur in aliis capitulis huius libri figurale (Tob.).
XVIII Arphaxad itaque rex— Nabuchodonosor rex Assyriorum cum contra Arphaxad regem Medorum victoriam obtinuisset ... quae vincit mundum, fides nostra (I Joh. 5, 4). (Judith).
XIX In diebus Assueri— Assuerus, Assyriorum rex, qui regnabat ab India usque in Aethiopiam ... homo est melior in terra aliena, quam in propria (Esth.).
XX Vir erat— De Job, cum totus sit moralis et moralizabilis, nihil intendo ponere ... sibi distribuunt et concedunt (Job).
XXI Visio Isaiae— Isaias, de genere regali secundum Hebraeos, tantae autem sanctitatis existit, ut ponit Comestor ... salvum fac regem (Ps. 19, 10). (Is.).
XXII Haec dicit Dominus (Jerem. 13, 1)— Jeremiae praeceptum fuit, quod lumbare suum acciperet ... et lignum, id est fidem crucis et crucifixi, tenere (Jerem.).
XXIII Et factum est (Ez. 1, 1)— Ezechiel vidit quattuor animalia mirabilis conditionis, sicut ponitur Ezech. 1 ... sine varietate et mendacio stabiliter permanere (Ez.).
XXIV Anno tertio (Dan. 1, 1)— Nabuchodonosor, rex Babylonis, cum subiugasset Jerusalem, et in Babylonem populum duxisset, voluit, quod pueri ... ne intrarent ecclesiam tuam (Thren. 1, 10). (Dan.).
XXV Et factum est (Jon. 1, 1)— Jonas propheta, cui Deus praeceperat ut iret in Ninivem, destructionem urbis praedicare ... colligitur manu, multiplicatur tunc ((Prov 13, 11). Vide de hedera capitulo ultimo libri et expone ibi (Jonas).
XXVI In mense octavo— Zacharias vidit quattuor cornua, et dictum est sibi, quod illa erant cornua, quae ventilaverant ... quidam varii per duplicitatem et inconstantiam (Zach.).
XXVII Et factum est (I Macc. 1, 1)— Alexander rex Macedonum multos reges et principes debellaverat, munitiones eorum confregerat ... et vox musicorum suorum in lamentum (I Macc. 9, 41). (I Macc.).
XXVIII Fratribus qui sunt (II Macc. 1, 1)— Antiochus rex, cum esset in Perside et immensus exercitus cum eo ... si aliquis Dei cultor est, hunc exaudit (Joh. 9, 31). (II Macc.).
XXIX Decurso veteri testamento et moralizatis figuris, quas de diversis figuris extraxi ... suis capitulis superaddam (Prol. nov. test.).
— Cum natus esset (Matth. 2, 1)— Isti magi, qui erant gentiles, valde remoti a Jerusalem ... pecuniae oboediunt omnia (Eccle. 10, 19) (Matth.).
XXX Et introivit (Marc. 3, 1)— Quia quidquid est in Marco, totum ut comuniter praedicatur in Matthaeo, ideo pauca, quae remanent, superaddam ... in vestibus albis (Act. 1. 10). (Marc.).
XXXI Fuit in diebus— De evangelio Lucae nihil intendo ponere, nisi solum illa, quae praetermittunt Matthaeus et Marcus ... quoniam suavis est Dominus (Ps. 33, 9). (Luc.).
XXXII Et dia tertia (Joh. 2, 1)— Johannes evangelista, qui post alios evangelistas subscripsit evangelium, aliquid superaddidit de factis ... possunt adduci. Sed de his omnibus ad praesens omittamus (Joh.).
XXXIII Primum quidem— De Actibus apostolorum pauca sub brevitate transcurro ... deicies eos, in miseriis et non subsistent (Ps. 130, 11). (Act.).
XXXIV Apocalypsis— Johannes in insula, quae dicitur Patmos, quae scilicet adhuc est prope Ephesum in Asia Minori, quae nunc dicitur Tur- chia, vidit raptus in spiritu septem candelabra ... ubi de duodecim mensibus invenies aliter expositum (Apoc.).
I Cum iam per opacam naturae silvam.
XXXIV (Apocalypsis)— Johannes in insula, quae dicitur Patmos, quae est adhuc prope Ephesum in Asia Minore, quae nunc vocatur Turchia.
— Moraliter. Ista insula est ecclesia. Quae a mari, id est amaris tribulationibus velut insula cernitur. Ista dicitur Patmos, id est separatio hostium vel palpantium.
— (Et) angelo Ephesi (Apoc. 2,1)— Unus angelus commendatur de Filio hominis. De multis enim scio laborem tuum, opera tua et patientiam tuam.
— (Et vidi. Apoc. 10,1)— Johannes vidit unum fortem angelum, descendentem de coelo etc. Angelus iste est praelatus bonus, angelicus et caelestis. Nubes, quae continet humorem et pluviam, significat dulcorem pietatis, qua praelatus debet esse humectatus.
— (Et vidi. Apoc. 20,1)— Vidit Johannes quendam angelum, descendentem de coelo, habentem clavem abyssi etc. Serpens ille est fraudulentus usuarius.
— (Et ostendit. Apoc. 22,1)— Sicut dicitur Apoc. 21 (22), civitas nova novum habebat templum, nec sole nec luna egebat etc. Ista possunt allegorice dici de ecclesia vel religione.
— Est enim primus mensis in anno peccati Januarius, qui dicitur quasi anni ianua, significans superbiam.
Expl: lignum igitur vitae protulit nobis duodecim fructus per menses singulos. Duodecim enim horae sunt diei, sicut dicitur Joh. 11 (12). Vide supra, lib. V cap. 5, ubi de duodecim mensibus invenies aliter expositum. Et sic est finis Johannis.
Petrus Berchorius, Reductorium Morale super totam Bibliam. Reductorium Morale super totam Bibliam. Darmstadt, Landesbibl. 1985: Anon. Figurae-veteris testamenti. Liège, Univ. 199 (cat. 388) (XV; Wilhelmus de Wavera, canonicus s. Johannis in Insula, Leodi, contulit 1457 conventui Fratrum s. Crucis; script. 1432 per Heinricum de Salt) f. 138v; 143-178; 139-142: Anon. Liber Apoc. Moralizatus. Liber Apoc. Moralizatus. Lisboa Nac. Fundo Geral 2979: Anon. Reductorium morale, Nov. Test. (Expl: ubi de duodecim mensibus invenies aliter expositum. Explicit liber Apoc. moralisatus. Et sic est finis XVI. libri reductorii moralis in quo moralisantur omnes figurae bibliae etc. Explicit liber reductorii moralis quod in Avinione fuit factum, Parisiis vero correctum et tabulatum. Anno Domini 1342. Deo gratias). | |
