Band 9.1
Seite 335
Zeile 40 |  6425 Videte, quoniam non solum mihi laboravi, sed omnibus exquirentibus veritatem. Eccli. 24 (47)— Quia sicut dicit ille fons eloquentiae Tullius ... a quo necesse est omne principium inchoare. (Prol.).
I Deus— Quia proprie speculationis est, de rebus subiective et materialiter loqui, in quantum scilicet sunt reducibiles transsumptive ad aliquem intellectum moralem ... de qualitatibus et humoribus est hic dictum (I cap. 1-23: De Deo, angelis, diabolo, homine).
II Membrum— Nota, quod secundum Avicennam membra sunt corpora ex prima humorum commixtione procreata ... senectus mea in misericordia uberi (Ps. 91, 11) (II cap. 1-61: De corpore et membris humanis).
III Dicto de homine, id est de corporis partibus, dicendum est de quibusdam hominis accidentibus. Et sic primo dicam de aetatibus ... virtutes coelorum movebuntur (Luc. 21, 26) (III cap. 1-23: De hominis condicionibus).
IV Quoniam iam dictum est de homine et de his, quae hominem constituunt, dicendum est aliquid de his, quae hominem destruunt et destituunt ... aedificasti signa prostitutionis tuae (Ez. 16, 25) (IV cap. 1-28: De infirmitatibus).
V Coelum et terra transibunt. Luc. 21 (33)— Sicut dicit Gregorius in libro Moralium 18, exponens praedictum verbum: Coelum et terra transibunt: Ab ea, quam nunc habent, imagine transeunt (Prol.).
— Mundus est universitas creaturarum, conglobata in sphaerae modum secundum Marcianum ... templum Dei sanctum est, quod estis vos (I Cor. 3, 17) (V cap. 1-63: De his, quae pertinent ad coeli et corporum caelestium naturam et ad temporum variationem).
VI Materia prima est cum forma principium omnium rerum ... prius debent factis exemplariter in se ostendere, quam verbaliter imperare (VI cap. 1-29: De materia et forma, igne et aere, et eorum impressionibus).
VII Avis secundum Isidorum dicitur ab a, quod est sine, et via, quasi sine via ... corpus quod corrumpitur, aggravat animam (Sap. 9, 15) (VII cap. 1-75: De avibus).
VIII Aqua secundum Isidorum dicitur quasi aequa. Semper est enim aequa... tamquam spuma gracilis, quae a procella dispergitur (Sap. 5, 15) (VIII cap. 1-14: De aquis et fluminibus).
IX Pisces secundum Isidorum dicuntur a pascendo, eo quod in aquis herbas ... discordias suscitant ut milites bellicosi (IX cap. 1-136: De piscibus).
X Animal dicitur, quidquid vitali spiritu vivificatur. Et sunt animalium tria principalia genera ... diabolum excaecat, in quantum vires eius attenuat et enervat (X cap. 1-113: De animalibus, vermibus et serpentibus).
XI Terra secundum Isidorum in mundo est posita, et a centro coeli intervallis aequalibus separata. Et dicitur terra, quia teritur ... qui autem patiens est, mitigat suscitatas (Prov. 15, 18) (XI cap. 1-133: De terra et eius partibus, necnon de gemmis et lapidibus pretiosis).
XII Arbor secundum Isidorum dicitur ab arvis, eo quod in eis nascatur. Et generaliter secundum Aristotelem duae sunt arborum species.
— Ebenus est lignum aethiopicum vel indicum, nigrum, lene, ponderosum.
— Ilex est species quercus, glandifera, cuius fructus secundum Plinium multas reficit nationes.
— Olea est arbor, oliva est fructus, oleum succus. Et est olea arbor viridis.
— Zaccarum est succus quarundam cannarum, quae sunt in litore Nili ... et eris semper supra et non subter. Deut. 28 (13) (XII cap. 1-193: De herbis, plantis et arboribus).
XIII Quoniam illa, quae ad rerum substantias et proprietates pertinent, Deo opitulante moralizavi ... casorum vel sonorum (Prol.).
— Color secundum Aristotelem in Sensu et sensibili cap. 3 est extremitas perspicui in corpore terminato.
— Numerus, sicut dicitur in principio Arithmeticae, est multitudo ex unitatibus aggregata ... tristes vero, id est peccatores, qui omnia ad malum reducunt, facit deteriores. Allega ut supra (XIII cap. 1-31: De naturae accidentibus).
XIV Quia Deus quotidie facit magnalia in Aegypto, mirabilia in terra Cham, terribilia in mari rubro (Ps. 105, 22), ita quod illi, qui navigant mare ... dicendum ergo puto de mirabilibus, et primo secundum ordinem regionum (Prol.).
— Africa generaliter est tertia pars orbis, ad meridiem constituta, in qua sunt multae latissimae regiones.
— Circa humanam naturam multa sunt mirabilia. Inter quae Solinus connumerat, quod vix est dare aliquem, quin plura adversa sustineat... non debet mortis periculum exhorrere. Rom 9 (3): Optabam ego anathema fieri pro fratribus meis (XIV cap. 1-75: De naturae mirabilibus).
XV A veritate quidem auditum avertent, ad fabulas autem convertentur (II Tim. 4, 4)— Dicit plantator et rigator.
— Cum qui plures deos posuerunt, quasdam virtutes rerum deos credide- runt ... sagittas suas ardentibus effecit (Ps. 7, 14) (XVI: Fabulae poetarum, praesertim Ovidii Metamorphoses, moralizatae; ineditus).
XV A veritate quidem auditum avertent (II Tim. 4,40)— Dicit plantator et rigator christianae fidei Paulus, apostolus Jesu Christi.
— Cum antiqui plures deos posuerunt et quasdam rerum virtutes deos crediderunt.
Expl: cum non sit intentionis meae in hoc tractatu aliquid praeterquam de fabulis exponere vel tractare.
Petrus Berchorius, Moralitates in Ovidii Metamorphoses. Moralitates in Ovidii Metamorphoses. Tortosa 224 (XV). Liber XV editus est sub nomine Thomae Waleys: Paris 1509; 1511; 1515; 1521; gallice versus: Bruges 1484; Paris 1493. Reductorium morale, Liber XV: Ovidius moralizatus. Naar de Parijse Druck van 1509. Werkmateriaal I (Utrecht 1960), II (1962). Liber XV, cap. I: De formis figurisque deorum, ed. (e cod. Bruxelles, Royal 863-9) (Utrecht 1966); cap. II ( ed. M. S. van der Bijl e cod. Paris Nat. lat. 16787): Vivarium 9 (1971) 25-48. | |
